M HKA Ensembles

° 1975

Leeft in Mumbai (IN), geboren in Mumbai (IN).

Shilpa Gupta: aardse dualiteit

De Indische kunstenares Shilpa Gupta studeert in 1997 af in de beeldhouwkunst aan de Sir J.J. School of Fine Arts in Mumbai. In 2015 wordt ze uitgenodigd om deel te nemen aan de Biënnale van Venetië, waar ze haar werk toont in de tentoonstelling My East is Your West in het Palazzo Benzon. De dualiteit die vervat zit in de titel is exemplarisch voor de aard van haar werk. Gupta maakt kunstwerken die menselijke relaties, subjectiviteit en perceptie onderzoeken aan de hand van thema's zoals verlangen, conflict, grenzen en censuur. Haar werk is veelzijdig en vaak ook interactief. Ze wil de toeschouwer niet zozeer een esthetische manifestatie van haar eigen ideeën voorleggen, maar veeleer uitdagen om in dialoog te treden met de vertoonde realiteit.

Gupta maakt van bij aanvang gebruik van media als beeldhouwkunst, installaties, teksten en fotografie, waarbij ze blijk geeft van een meesterlijke beheersing van de hedendaagse audiovisuele mogelijkheden. Ze beschouwt technologie als een verlengstuk van zowel het lichaam als de geest, en heeft een sterk besef van de psychologische en esthetische rol van alle mogelijke mediavormen. Hoewel haar werk vaak verwijst naar de sociale of politieke situatie van een specifieke culturele context, houdt Gupta alle interpretatiemogelijkheden nadrukkelijk open, zodat haar werk ongeacht de plaats en het tijdstip tentoongesteld en geïnterpreteerd kan worden.

Grenzen fascineren haar mateloos. Van geografische en politieke grenzen tot sociale en persoonlijke grenzen. Ze is geïnteresseerd in de menselijke perceptie, de manier waarop we naar anderen kijken, hoe we naar onszelf kijken en hoe we onszelf definiëren. Ze weet met bijzonder weinig middelen –  een katoenen draad of een enkele zin – de kijker een sleutel te geven tot zijn eigen universum van associaties en beelden. Ze verleidt de toeschouwer een standpunt in te nemen over hoe die zich verhoudt tot het werk, en ook tot de wereld.

Het begrip ‘grens’ is hierbij zeer rekbaar. Haar thuisland India vormt vaak het uitgangspunt, maar ze richt zich vooral op de globalisering en de sociale en politieke vraagstukken die daaruit zijn voortgekomen. In een tijd waarin de wereld binnen handbereik ligt en afstanden steeds makkelijker te overbruggen zijn, lijken landsgrenzen steeds sterker afgebakend te worden. Gupta stelt vragen bij deze kunstmatige staatsgrenzen, die vaak jonger zijn dan de culturen die zich erlangs bewegen. Ze noemt haar werk dan ook everyday art, omdat ze direct reageert op haar dagelijkse observaties en associaties.

Naast tekeningen, schetsen en foto’s maakt ze ook ruimtevullende sculpturen die abstracte morfologische vormen aannemen. Ze combineert die met geluidsinstallaties met een bijzondere visuele esthetica: tientallen identieke microfoons die vanaf het plafond omlaag hangen, vergezeld van opgespietste A4-tjes met poëtische teksten. Nadat een onzichtbare stem gedeclameerd heeft “without revolution, there can be no proper peace”, worden door luidsprekers allerlei teksten door elkaar gefluisterd die als een koor van vriendelijk gekwetter neerdalen in de ruimte. De toeschouwer voelt zich gevangen in een ongrijpbare hogere wereld die hem omgeeft, terwijl de politieke poëzie in contrast staat met de statische opstelling van de installatie. 

Eenzelfde dualiteit creëert ze door een stapel van stukken zachte zeep aan te bieden waar in grote letters THREAT (dreiging) op te lezen staat. Het werk heeft iets weg van een kleine monoliet die bestaat uit zeepstaven die in grootte en vorm op extra grote bakstenen lijken. Door de toeschouwer aan te sporen een zeepstaaf mee te nemen, groeit het werk in wereldse omvang, en verandert de kijker in eigenaar van het object. De vraag die ze lijkt te stellen is of de ‘dreiging’ zeepstaaf per zeepstaaf kan worden ontmanteld en weggespoeld.

Recente solotentoonstellingen van Shilpa Gupta vonden plaats in Barbican, London (2021); Dallas Contemporary (2021);  M HKA, Antwerpen (2021). In 2019 nam Gupta deel aan de 58ste Biënnale van Venetië, gecureerd door Ralph Rugoff. In 2019 ontving ze de GQ Cultural Provocateur Award; in 2018 werd ze verkozen tot India Today’s New Media Artist of the Year. Kunstwerken van Gupta worden onder meer bewaard in de collecties van het Guggenheim, New York; het Museum of Contemporary Art, Chicago; het Centre Georges Pompidou, Parijs; het Mori Art Museum, Tokyo en de Louis Vuitton Foundation, Parijs en M HKA, Antwerpen.

HW