M HKA Ensembles

Prent, 90 x 75 cm.

Collection: Collection M HKA, Antwerp (Inv. no. UFO35_01).

In de winter van 2002-03 presenteerde Luc Tuymans onder de titel Niks een tiental nieuwe werken in de Antwerpse galerie Zeno X. Het schilderij waaraan de tentoonstelling haar naam ontleende, stelt een bloeiende potgeranium voor, geschilderd in een sombere mist van grijzen, groenen en vale roden. Geraniums zijn immens populair in Vlaanderen. Je ziet ze overal op vensterbanken in keurige buurten in dorpen en steden. De ironische titel Niks drukt een zekere minachting, ja zelfs een afkeer uit. Dat is wat de kunstenaar voelt tegenover deze kleinburgerlijke plant, die volgens zijn eigen zeggen 'Vlaamser dan Vlaams' is. 'Niks' beduidt echter ook dat het onderwerp niet belangrijk is, dat het schilderij louter een poging is om met verf een willekeurig banaal voorwerp uit de dagelijkse omgeving weer te geven op het platte vlak. De dubbele bodem is dat Tuymans als geen ander beseft dat door dit 'niks' in een kunstwerk te isoleren en het in een nieuwe context te plaatsen 'iets' wordt wat meerdere betekenissen oproept.

In 2003 maakte Tuymans in samenwerking met meester-drukker Roger Vandaele de zeefdruk Niks op een blad van iets kleiner formaat dan het oorspronkelijke doek.

De vertaling van olieverfschilderij naar werk op papier ging gepaard met een zorgvuldige kleuranalyse en resulteerde in een iets andere tonaliteit. In plaats van het versluierde palet van het schilderij introduceerden Tuymans en Vandaele in de prent een donkerder achtergrond en fellere roden en groenen, wat leidde tot een dramatische versterking van de contrasten.

Hierdoor verandert ook het lichteffect: op de zeefdruk lijkt de plant pal in het zonlicht te staan. Opmerkelijk genoeg ziet de grafische versie van Vandaele er 'schilderachtiger' uit dan het schilderij zelf. De geranium, betekenisloos geworden door deze presentatie als een banaal serieel geproduceerd symbool van sociale geborgenheid, krijgt een plek in de lange en belangrijke traditie van met betekenis beladen bloemstillevens in de Nederlandse schilderkunst.

(bron: Manfred Sellink, Tommy Simoens - 'Luc Tuymans - Grafische Werken 1989 - 2012', Ludion, 2012)