Tentoonstelling: Collectiepresentatie XXIX – Spirits of Internationalism: 6 European Collections 1956-1986
M HKA, Antwerpen
20 January 2012 - 29 April 2012
©image: MACBA Collection. MACBA Foundation, Rocco Ricci
Spirits of Internationalism vond tegelijkertijd plaats in het Van Abbemuseum in Eindhoven en in het M HKA. De tentoonstelling was een reflectie op de spanning die bestaat tussen de internationale en verschillende regionale en lokale kunstmilieus. Zij herwaardeerden de vaak ambigue verhouding van de Belgische/Vlaamse en Nederlandse kunstscene uit de jaren 60 en 70 tegenover de hegemonie van de internationale en gecanoniseerde kunst.
De getoonde kunstwerken zijn afkomstig uit zes Europese collecties, waaronder vier musea en twee kunstenaarsarchieven. Ze werden gecreëerd tussen 1956 en 1986, een periode van snelle economische en technologische ontwikkelingen, maar ook van gespannen internationale betrekkingen.
Spirits of Internationalism toonde hoe de realiteit van de Koude Oorlog de kunst beïnvloedde en een andere betekenis gaf aan de concepten ‘internationaal’ en ‘regionaal’. De tentoonstelling wilde het vereenvoudigde beeld van de ‘drie werelden’ doorbreken door bekende en minder bekende kunstwerken te tonen in verrassende constellaties. Er was werk te zien van internationaal gerenommeerde kunstenaars en van kunstenaars die erkenning verdienden buiten hun eigen regio.
Spirits of Internationalism was het laatste deel van een reeks tentoonstellingen georganiseerd door het Europese samenwerkingsproject De Internationale. De partners in dit project zijn het M HKA in Antwerpen, MACBA in Barcelona, Van Abbemuseum in Eindhoven, Moderna Galerija in Ljubljana, Július Koller Society in Bratislava en KwieKulik Archive in Warschau.
Kunstenaars in het M HKA: Carl Andre, John Baldessari, Alighiero e Boetti, Marinus Boezem, Marcel Broodthaers, Stanley Brouwn, Victor Burgin, James Lee Byars, André Cadere, Jef Cornelis, Herman de Vries, Luciano Fabro, Dan Flavin, Lucio Fontana, Gego (Gertrud Goldschmidt), Hans Haacke, René Heyvaert, Jenny Holzer, Jörg Immendorff, Robert Indiana, Donald Judd, On Kawara, Anselm Kiefer, Yves Klein, Piero Manzoni, Guy Mees, Cildo Meireles, Mario Merz, Marisa Merz, Bruce Nauman, Michelangelo Pistoletto, Sigmar Polke, Gerhard Richter, Martha Rosler, Ed Ruscha, Jan Schoonhoven, Nancy Spero, Frank Stella, Paul Van Hoeydonck, Victor Vasarely, Andy Warhol, Lawrence Weiner.
Kunstenaars in het Van Abbemuseum: Alain Arias-Misson, James Lee Byars, Luc Deleu, Lili Dujourie, Esther Ferrer, Gego (Gertrud Goldschmidt), Jeff Geys, Tomislav Gotovac, Grup de Treball, Tibor Hajas, Július Koller, KwieKulik, Fina Miralles, François Morellet, Antoni Muntadas, OHO, Panamarenko, Józef Robakowski, Jan Schoonhoven, Mladen Stilinoviæ, Toon Tersas.
Curatoren: Bart De Baere, Jan De Vree, Anders Kreuger (M HKA) en Charles Esche, Steven ten Thije (Van Abbemuseum)
WerkenToon kunstenaars
> Victor Vasarely, Keiho, 1956. Painting, oil, canvas, 195.5 x 130.5 x 2.5 cm.
> Piero Manzoni, Tavole di accertamento, 1958-1960. Print, ink, paper, 8 x (572 x 472 mm).
> Piero Manzoni, Corpo d'aria [Body of Air], 1959-1960. Object, metal, plastic, rubber, whip, paper, 5 x 42.7 x 12.3 cm, 1.5 x 1.5 x 20 cm, 41.5 x 11 cm.
> Yves Klein, Monochrome bleu, sans titre [Blue Monochrome, Untitled], 1959. Painting, pigment, synthetic resin, canvas, wood, 92.4 x 73.7 x 2.6 cm.
> Frank Stella, Tuxedo Junction, 1960. Painting, synthetic paint, canvas, 311.9 x 187 cm.
> Robert Indiana, The Red Diamond American Dream #3, 1962. Painting, oil, canvas, 187.8 x 187.6 cm.
> Gego, Boceto [Sketch], 1962. Sculpture, 12 x 20 x 18 cm.
> Jan J. Schoonhoven, Groot Kwadrantenreliëf, 1964. Painting, latex paint, papier-maché, chipboard, 107,5 x 131,5 cm.
> Stanley Brouwn, This way Brouwn, 1964. Drawing, ink, paper, 32.9 x 25.5 cm.
> Guy Mees, Espace Perdu [Lost space], 1964. Sculpture, neon, lace, 124 x 136 x 51 cm.
> Gego, Boceto 65/3 [Sketch 65/3], 1965. Sculpture, 20 x 22 x 18 cm, 20 x 22 x 22 cm.
> Grupo Artistas de Vanguardia, Tucumán Arde [Tucumán Burning], 1966-1968. Other.
> On Kawara, LAT 31 25'N LONG 8 41'E, 1966-1967. Painting, acrylic, canvas, 83 x 96 cm.
> Marinus Boezem, Soft Table, 1967. Installation, plywood, iron, nylon, ventilator, 117 x 54 cm, 93 x 3.5 cm, 15 x 50 cm, 5.5 x 52.5 cm.
> Jan J. Schoonhoven, R 68-6, 1968. Mixed Media, latex paint, papier-maché, chipboard, 104.5 x 104.1 cm.
> Robert Morris, 9 H-Shapes, 1968. Sculpture, aluminium, 9 x (91.5 x 91.5 x 91.5 cm).
> Jan J. Schoonhoven, R 69-18, 1969. Mixed Media, latex paint, papier-maché, chipboard, 104 x 103.9 cm.
> Nancy Spero, Artaud Painting - That thick hemp in the neck of the priest about to be hung, 1969. Painting, gouache, ink, paper, 62.9 x 50.8 cm.
> Nancy Spero, Artaud Painting - From this pain..., 1969. Painting, gouache, ink, paper, 63.5 x 52.7 cm.
> Gego, Sense títol [Untitled], 1969. Painting, ink, cardboard, 65.6 x 50.5 cm.
> Jef Cornelis, James Lee Byars, The World Question Center, 1969. Film, single-channel video, b/w, sound, 01:02:06.
> Sigmar Polke, Höhere Wesen Befahlen: rechte obere Ecke schwartz malen!, 1969. Painting, synthetic paint, canvas, 151.3 x 126.1 cm.
> Donald Judd, Untitled (Progression), 1969. Sculpture, aluminium, 20 x 647 x 21 cm.
> Nancy Spero, Artaud Painting - Une Fatigue de commencement du monde, 1970. Painting, gouache, ink, paper, 61.6 x 49.5 cm.
> Nancy Spero, Artaud Painting - Un noeud d'asphyxie centrale, 1970. Painting, gouache, ink, paper, 62.2 x 49.5 cm.
> Paul Van Hoeydonck, Fallen Astronaut, 1971. Sculpture, aluminium, 8.5 x 3 x 1 cm.
> herman de vries, V71-70, 1971. Drawing, ink, paper, cardboard, 709 x 980 x 20 mm.
> herman de vries, V71-69, 1971. Drawing, ink, paper, cardboard, 709 x 979 x 20 mm.
> herman de vries, V71-63, 1971. Drawing, ink, paper, cardboard, 712 x 979 mm.
> John Baldessari, Baldessari Sings LeWitt, 1972. Video, 00:15:00.
> Dan Flavin, Untitled (to a Man, George McGovern), 1972. Sculpture, strip lights, 316 x 316 x 10.3 cm.
> Andy Warhol, Mao Tse Tung, 1972. Print, ink, paper, 910 x 910 mm.
> Lili Dujourie, Hommage à ... I, 1972. Video, 00:21:18.
> Marcel Broodthaers, Gedicht/Poem/Poème - Change/Exchange/Wechsel, 1973. Print, ink, cardboard, 2 x (102.1 x 72.4 cm).
> Ed Ruscha, Sand in Vaseline, 1974. Painting, egg yolk, satin, 91.5 x 101.5 x 1.7 cm.
> Ed Ruscha, Pure Ecstasy, 1974. Painting, tea, moiré silk, 91.4 x 101.6 x 2.2 cm.
> Anselm Kiefer, Märkische Heide, 1974. Painting, oil, acrylic, shellac, burlap, 118 x 254 cm.
> Marcel Broodthaers, Tapis de sable, 1974. Installation, quartz sand, pigments, palmtree in pot, printed terry cloth, 337 x 220 cm, 198 x 160 x 60 cm, 107 x 52.4 cm.
> René Heyvaert, Zonder titel [Untitled], 1974-1975. Drawing, paper, 42.1 x 33.1 cm.
> Martha Rosler, Semiotics of the Kitchen, 1975. Video, 00:06:09.
> Jörg Immendorff, Brechtzyklus, 1976. Painting, synthetic paint, canvas, 6 x (110 x 90 cm).
> Carl Andre, Palisade, 1976. Installation, wood, 13 x (90 x 90 x 30 cm).
> René Heyvaert, Untitled, 1976. Drawing, paper, 35,7 x 29,9 cm.
> René Heyvaert, Untitled, 1976. Drawing, paper, 35,7 x 29,9 cm.
> René Heyvaert, Untitled, 1976. Drawing, paper, 35.7 x 29.9 cm.
> René Heyvaert, Untitled, 1976. Drawing, paper, 35,7 x 29,9 cm.
> Jan Vercruysse, L'Art A L'Envers. De Kunst Omgekeerd. American Art in Belgium, 1977. Poster, paper, 88 x 58 cm.
> James Lee Byars, Hear TH FI TO IN PH Around This Chair, 1977. Installation, chair, carpets, black silk tent, 357 x 355 x 366 cm.
> Gerhard Richter, Abstraktes Bild (nr.421) [Abstract Image (No 421)], 1977. Painting, oil, canvas, 250 x 202 x 4 cm.
> Victor Burgin, Zoo/78 VI, 1978. Photography, b/w photo, 2 x (80 x 103 cm).
> André Cadere, A 12003000 = 25 x x 3 x 10 = Noir Blanc Rouge [A 12003000 = 25 x x 3 x 10 = Black White Red], 1978. Sculpture, enamel paint, wood, 27 x 2.5 cm.
> René Heyvaert, Untitled, 1978-1979. Drawing, paper, 35,7 x 26,9 cm.
> Michelangelo Pistoletto, Divisione e moltiplicazine dello specchio [Division and Multiplication of the Mirror], 1978. Sculpture, wood, goldpaint, mirror, 2 x (100 x 45 cm).
> Luciano Fabro, Arcobaleno [Rainbow], 1980. Installation, acrylic, cotton wool, variable dimensions.
> Cildo Meireles, Inmensa [Immense], 1982. Installation, sapelli whip, 100 x 125 x 163 cm.
> Alighiero Boetti, I Quattro moli [The Four Piers], 1982. Drawing, pencil, ink, paper, canvas, 4 x (75.2 x 71.6 x 2.7 cm).
> Sigmar Polke, Goldklumpen, 1982. Painting, gold pigment, schweinfurter green, arsenic, canvas, 261.5 x 202 cm.
> Martha Rosler, Martha Rosler Reads Vogue, 1982. Video, 00:28:00.
> Jenny Holzer, Truisms, 1983. Text, metal, electronic components, plexiglass, transformer, 16 x 155 x 10.1 cm.
> Mario Merz, Senza titolo [Untitled], 1984. Mixed Media, mixed media, panel, 277 x 265 cm.
> Spirits of Internationalism : 6 European Collections 1956 - 1986 (L'Internationale), 2012. Book, ink, paper, 18 x 13 cm, 169 p., language : Dutch, French, English, publisher : Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen & Van Abbemuseum, Eindhoven, ISBN : 9789490757069.
> Lucio Fontana, Concetto Spaziale: Attese. Painting, oil, canvas, 130,5 x 97,2 cm.