M HKA Ensembles

Installatie, variable dimensions.

Collection: Courtesy of the artist.

Ustinov experimenteert regelmatig met geluid, muziek en verschillende soorten installaties. Dit werk is echter van een andere orde. Opgevat als de eerste in een reeks van ‘provocaties’ over actuele politieke onderwerpen, richt het zich op de beruchte wet tegen het ‘aanmoedigen van niet-traditionele seksuele geaardheid bij kinderen en jongeren’. In augustus 2013 stak hij folders in de bussen van woonwijken in de zuidelijke Russische stad Rostov aan de Don. Ze waren zo gedrukt dat ze op gewone advertenties leken, maar verkondigden dat ‘het bestuur’ de homo's en lesbiennes in het gebouw (het aantal in handschrift bijgeschreven) onder toezicht had en vroeg de inwoners waakzaam te zijn en verdachte zaken te rapporteren op een op de folder vermeld telefoonnummer.

Deze tekst werd snel met oprechte afkeuring onthaald op het min of meer westers-georiënteerde (stedelijk professionele, ‘hipsterige’, liberale, in zeldzame gevallen eerder linkse of zelfs homo-vriendelijke) Russischtalige Internet. De NTV-televisiezender pakte uit met het verhaal en bracht er twee nieuwsitems over, op 29 en 30 augustus 2013, waarbij de vraag of buren elkaar moeten verklikken werd besproken en er opgeroepen werd de auteurs van de brochure te arresteren voor het verspreiden van leugens. De twee televisiefragmenten en een aantal geselecteerde online reacties worden samen met de folder op de tentoonstelling getoond. De beste satire bestaat vaak uit het afspelen van het origineel.

Het verschil tussen dit project en de schilderijen kan nauwelijks groter zijn, althans op het eerste gezicht. Toch ziet Ustinov de verschillende onderdelen van zijn praktijk als het simultaan downloaden van een aantal zware bestanden op een computer. Het ene proces kan onafhankelijk van het andere gebeuren, maar uiteindelijk versterkt de verscheidenheid de werking van het gastorganisme. Kunst als experimenteel vehikel met een capaciteit om de ‘bestaande machtsstructuren’ te infiltreren en in verlegenheid te brengen: het is precies dat wat het geherprogrammeerde Russische cultuurbeleid verondersteld wordt te ontmoedigen. (AK)