M HKA Ensembles

Schilderij, 45.2 x 52 cm.

Collection: Museum voor Schone Kunsten, Ghent.

In deze boeiende studie van kleur en licht geeft Jacob Jordaens het expressieve hoofd van Grapheus in twee licht verschillende poses weer. De kunstenaar verlustigt zich in het naast elkaar plaatsen van roze, okergele en lichtgele toetsen die als dusdanig herkenbaar blijven – die vrije omgang met verf zal later overigens erg tot de verbeelding van de impressionisten spreken. Grapheus poseert veel voor de schilder, die hem frontaal en in profiel weergeeft, op- en, neerkijkend en van onderuit bekeken. Jordaens gebruikt het rood aangelopen gelaat van zijn vriend in tal van schilderijen. Zo vinden we de rechterkop op deze studie terug als sater op Hulde aan Pomona (Brussel, KMSKB, ca. 1623), als schrijvende evangelist in De Vier Evangelisten (Parijs, Louvre, ca. 1625–30) en als herder in De Aanbidding door de Herders (Parijs, Louvre, ca. 1650). Als reactie tegen de dwingende en voorspelbare vormentaal van de romanisten en de heroïek van Rubens, blazen Jordaens en de zes jaar jongere Anthony van Dyck het mythologische, bijbelse en historische repertoire leven in door het te bevolken met karakters van vlees en bloed. Het werken met studies naar levend model is voor deze artistieke revolutie instrumenteel.

Tekst: Nico Van Hout, 2018