1925 - 2007

Geboren in Greenville, South Carolina (US), overleden in Berlin (DE).

De Amerikaanse dichter en kunstenaar Emmet Williams groeit op in Virginia en verblijft sinds 1949 regelmatig in Europa. Hij studeert eerst poëzie bij John Crowe Ransom aan het Kenyon College en later antropologie aan de Universiteit van Parijs. Als performancekunstenaar en medeoprichter van de Fluxusbeweging werkt hij samen met Robert Filliou, Daniel Spoerri, Joseph Beuys en Claus Oldenburg. In 1966 verschijnt zijn iconische dichtbundel Sweethearts, waarin hij de mogelijkheden en beperkingen van het woord ‘sweathearts’ onderzoekt in een raster van elf bij elf (het aantal letters in het woord zelf) waarin het woord onder andere horizontaal, verticaal, in rebus- of kruisvorm, etc. verschijnt. Het boek is achterwaarts gedrukt en opent van links naar rechts. Je kan het lezen door de bladzijden één voor één om te slaan, of als een flipboek. De omslag wordt vormgegeven door Marcel Duchamp.

Tijdens de jaren zestig is Williams de Europese coördinator van Fluxus. Fluxus vatte hij als het volgt samen:

“Het leven is een kunstwerk en een kunstwerk is het leven. Fluxus zag het hele leven als een muziekstuk, als een muzikaal proces. Ik denk dat de oorsprong van de heisa niet de verschillende Fluxus-acties op zich waren, maar eerder de filosofie die erachter zat. Het idee dat alles muziek kan zijn, is de meest overtuigende en tegelijkertijd de meest karakteristieke eigenschap ervan, en maakt van Fluxus een entiteit op zich.”

In Parijs richt hij Domaine Poetique op en wordt de voortrekker van concrete poëzie waarin gedachten en gevoelens eerder uitgedrukt worden door de klank- en grafische vorm, dan door de inhoud of het louter talige vers.

Concrete poëzie omschrijft hij als een terugkeer naar het gedicht als beeld. Door herhalingen en variaties van woorden en vormen ontstaat er een structureel element dat reeds in het gedicht vervat lag. Het ontstane beeld overstijgt het louter tekstuele en creëert hierdoor nieuwe en vrijere mogelijkheden .

Van bij aanvang beschouwt Williams de Fluxus-beweging als een vrij forum om zich uit het keurslijf van de gevestigde kunst te bevrijden. De stroming onderhoudt een losse, open relatie tegenover het leven zelf en wil af van de esthetische categorieën uit het verleden. De happenings gebeuren vooral organisch en hebben een internationaal karakter. Fluxus hanteert geen esthetisch canon dat de verschillende kunstenaars en kunstvormen zou moeten verenigen in een gemeenschappelijk objectief. Het verkiest om het menselijke denken en de tijdsgeest te benadrukken en te animeren, op een creatieve, humoristische en open manier.

Vanuit deze ingesteldheid onderhoudt Williams in Europa bijzondere artistieke relaties en vriendschappen met kunstenaars, waaruit de meest uiteenlopende publicaties, edities en performances ontstaan. Met Robert Filliou doet hij in 1965 de Pink Spaghetti Handshake: tijdens een performance nemen de beide kunstenaars een handvol spaghetti vast en schudden elkaar de hand. De print van deze handdruk geven ze uit als editie. Een tweede samenwerking vindt plaats in 1971 met Spaghetti Sandwich, waar ook Daniel Spoerri bij betrokken is als uitgever. In België heeft Williams nauwe contacten met Paul De Vree, uitgever van het Vlaamse tijdschrift voor visuele en concrete poëzie, De Tafelronde. In Williams Anthology of concrete poetry is werk van De Vree opgenomen, en beiden zijn ook vertegenwoordigt in de grafiekmap international concrete poetry uit 1965.

Fluxus richt zich niet alleen op publicaties en artistieke samenwerkingen. De geest van actie en performance zijn van primordiaal belang. De publieke optredens zijn eerder collectieve handelingen in een geritualiseerde context. De Fluxus-kunstenaars willen steeds opnieuw een inbreuk plegen op vaste waarden en normen. Het liefst in een andere vorm dan de vorige. Zonder echt politiek actief te zijn, wil de beweging met haar experimenten voornamelijk ‘ontregelend’ werken. Humor en absurditeiten zijn nooit ver weg. De artistieke waarde ligt vooral in de context en niet zozeer in het zogenaamde kunstwerk.

Volledig in de geest van Duchamp - en lang voor het zelfvernietigende werk van Banksy – onderzoekt Fluxus de mogelijkheid om al haar publicaties te laten drukken met vergankelijke inkt, en op papier dat snel zal verpulveren.

Tot zijn overlijden in Berlijn in 2007 is William ook president van het Internationale Künstlermuseum in Łódź (Polen).

HW/DE